Ngày 25/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015, chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025. Một trong những nội dung đáng chú ý của văn bản lần này là việc bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 08 tội danh, thể hiện bước tiến trong chính sách hình sự theo hướng nhân đạo hóa và phù hợp với thông lệ quốc tế. Luật Nguyễn Khuyến trân trọng giới thiệu danh sách các tội danh được bãi bỏ hình phạt tử hình theo quy định mới trong bài viết dưới đây.
Xem thêm:
Tội cố ý gây thương tích đi tù bao nhiêu năm?
03 bước kháng cáo bản án hình sự?
1. Các tội danh áp dụng hình phạt tử hình theo pháp luật trước ngày 01/7/2025
Từ trước 01/7/2025, Bộ luật Hình sự 2015 đang quy định 18 tội phạm áp dụng hình phạt tử hình ở Việt Nam bao gồm:
- Tội phản bội Tổ quốc (Điều 108)
- Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109)
- Tội gián điệp (Điều 110)
- Tội bạo loạn (Điều 112)
- Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân (Điều 113)
- Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114)
- Tội giết người (Điều 123)
- Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi (Điều 142)
- Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194)
- Tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248)
- Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250)
- Tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251)
- Tội khủng bố (Điều 299)
- Tội tham ô tài sản (Điều 353)
- Tội nhận hối lộ (Điều 354)
- Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421)
- Tội chống loài người (Điều 422)
- Tội phạm chiến tranh (Điều 423)
Có thể thấy, những tội phạm được liệt kê trên đây đều là những tội đặc biệt nguy hiểm, xâm phạm nghiêm trọng đến những quan hệ xã hội cơ bản, quan trọng được Nhà nước bảo vệ như: an ninh, quốc phòng, tính mạng, sức khoẻ con người; gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đến trật tự an toàn xã hội. Vì vậy, pháp luật quy định hình phạt ở mức cao nhất để răn đe và phòng ngừa.
2. Bỏ hình phạt tử hình với 08 tội danh trong Bộ luật Hình sự
Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015 số 86/2025/QH15 có hiệu lực từ ngày 01/07/2025. Theo đó, một trong những sửa đổi đáng chú ý nhất là việc bỏ hình phạt tử hình và thay bằng hình phạt tù chung thân túy.không xét giảm án với 08 tội danh sau:
- Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân.
Căn cứ pháp lý: khoản 1 Điều 109 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 5 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025).
- Tội gián điệp.
Căn cứ pháp lý: khoản 1 Điều 110 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 6 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025).
- Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Căn cứ pháp lý: khoản 1 Điều 114 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 7 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025).
- Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh.
Căn cứ pháp lý: khoản 4 Điều 194 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 10 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025).
- Tội vận chuyển trái phép chất ma túy.
Căn cứ pháp lý: khoản 4 Điều 250 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 18 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025).
- Tội tham ô tài sản.
Căn cứ pháp lý: khoản 4 Điều 353 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 22 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025).
- Tội nhận hối lộ.
Căn cứ pháp lý: khoản 4 Điều 354 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 23 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025).
- Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược.
Căn cứ pháp lý: khoản 1 Điều 421 Bộ luật hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 23 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025).
Riêng đối với Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ, sau khi bỏ hình phạt tử hình, nhằm bảo đảm thu hồi tài sản do phạm tội mà có, đồng thời khuyến khích người phạm tội tích cực khai báo trong quá trình giải quyết vụ án, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 63 theo hướng:
“Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.”
3. Đối với các bản án tử hình đã tuyên trước ngày 01/7/2025 liên quan đến 08 tội danh được bỏ hình phạt tử hình nhưng chưa thi hành thì xử lý như thế nào?
Căn cứ khoản 2 Điều 4 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025 quy định về điều khoản chuyển tiếp như sau:
“Hình phạt tử hình đã tuyên trước ngày 01 tháng 7 năm 2025 đối với người phạm tội về các tội quy định tại các điều 109, 110, 114, 194, 250, 353, 354 và 421 của Bộ luật Hình sự hoặc thuộc trường hợp quy định tại điểm c khoản Điều 40 của Bộ luật Hình sự được sửa đổi, bổ sung tại khoản 1 Điều 1 của Luật này mà chưa thi hành án thì không thi hành và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.”
Như vậy, theo quy định trường hợp các bản án tử hình đã tuyên trước ngày 01/7/2025 liên quan đến 08 tội danh được bỏ hình phạt tử hình nhưng chưa thi hành thì Chánh án Tòa án nhân dân tối cao sẽ quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.
4. Hình thức và trình tự thi hành án tử hình được quy định như thế nào?
4.1. Hình thức thi hành án tử hình
Căn cứ tại Điều 82 Luật Thi hành án hình sự 2019 quy định về hình thức thi hành án tử hình như sau:
– Thi hành án tử hình được thực hiện bằng tiêm thuốc độc. Quy trình thực hiện việc tiêm thuốc độc do Chính phủ quy định (Nghị định 43/2020/NĐ-CP)
– Trước khi thi hành án, Hội đồng thi hành án tử hình phải kiểm tra danh bản, chỉ bản, hồ sơ lý lịch của người chấp hành án tử hình; trường hợp người chấp hành án là nữ thì Hội đồng phải kiểm tra các tài liệu liên quan đến điều kiện không thi hành án tử hình theo quy định của Bộ luật Hình sự.
– Trước khi bị đưa ra thi hành án tử hình, người chấp hành án được ăn, uống, viết thư, ghi âm lời nói gửi lại thân nhân.
4.2. Trình tự thi hành án tử hình
Căn cứ tại điều 82 Luật Thi hành án hình sự năm 2019 quy định trình tự thi hành án tử hình được thực hiện như sau:
Bước 1: Căn cứ quyết định thi hành án tử hình và yêu cầu của Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình, Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp hoặc Vệ binh hỗ trợ tư pháp thực hiện áp giải người chấp hành án đến nơi làm việc của Hội đồng thi hành án tử hình.
Bước 2: Cán bộ chuyên môn thuộc Công an nhân dân hoặc Quân đội nhân dân tiến hành lăn tay, kiểm tra danh bản, chỉ bản, đối chiếu với hồ sơ, tài liệu có liên quan; chụp ảnh, ghi hình quá trình làm thủ tục lăn tay, kiểm tra và lập biên bản; báo cáo Hội đồng thi hành án tử hình về kết quả kiểm tra.
Bước 3: Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình công bố quyết định thi hành án, quyết định không kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và quyết định không kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao không chấp nhận kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao hoặc kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, quyết định của Chủ tịch nước bác đơn xin ân giảm hình phạt tử hình.
Bước 4: Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp hoặc Vệ binh hỗ trợ tư pháp có nhiệm vụ giao các quyết định trên cho người chấp hành án để người đó tự đọc.
Trường hợp người chấp hành án không biết chữ, không biết tiếng Việt hoặc không tự mình đọc được thì Hội đồng thi hành án tử hình chỉ định người đọc hoặc phiên dịch các quyết định trên cho người đó nghe.
Quá trình công bố và đọc các quyết định phải được chụp ảnh, ghi hình, ghi âm và lưu vào hồ sơ thi hành án tử hình.
Bước 5: Cán bộ chuyên môn do cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu chỉ định thực hiện việc thi hành án và báo cáo kết quả cho Chủ tịch Hội đồng;
Theo lệnh của Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình, bác sỹ pháp y xác định tình trạng của người đã bị thi hành án tử hình và báo cáo kết quả cho Hội đồng.
Bước 6: Hội đồng thi hành án tử hình lập biên bản thi hành án; báo cáo về quá trình, kết quả thi hành án cho Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, cơ quan quản lý thi hành án hình sự.
Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu làm thủ tục khai tử tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi thi hành án.
Bước 7: Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu có trách nhiệm bảo quản tử thi, tổ chức mai táng, vẽ sơ đồ mộ người đã bị thi hành án.
Ủy ban nhân dân cấp xã nơi mai táng có nhiệm vụ phối hợp với cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu trong việc mai táng và quản lý mộ của người đã bị thi hành án.
Bước 8: Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thi hành án, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu thông báo cho thân nhân của người đã bị thi hành án biết, trừ trường hợp thân nhân có đơn xin nhận tử thi của người đã bị thi hành án tử hình.
Qua bài viết trên đây, Luật Nguyễn Khuyến đã cung cấp những thông tin pháp lý về “8 tội danh được bỏ hình phạt tử hình theo quy định mới từ ngày 1/7/2025”. Nếu quý khách hàng còn vướng mắc pháp lý cần giải đáp, vui lòng liên hệ tới Luật Nguyễn Khuyến qua SĐT: 0947 867 365 (Luật sư Nguyễn Bỉnh Hiếu) để được Luật sư tư vấn chính xác và kịp thời. Luật Nguyễn Khuyến chân thành cảm ơn!
6 Lượt xem
